Omgaan met getraumatiseerde mensen met een verstandelijke beperking

Trauma is een belangrijk onderwerp in de zorg voor mensen met een beperking. Een veelheid aan onderzoek  heeft inmiddels aangetoond dat mensen met een beperking vaker dan anderen in hun leven te maken hebben gehad met verwaarlozing, pesten,huiselijk geweld, mishandeling en seksueel misbruik. Een dergelijke geschiedenis laat vaak diepe sporen na. Vooral omdat het hier gaat om geweld wat door het ene mens aangedaan is aan het andere mens.

Cliënten die getraumatiseerd zijn stellen hun begeleiders vaak voor complexe opgaven.  Traumatische stress reacties en andere reacties op een trauma kunnen bij cliënten gedrag veroorzaken dat op het eerste gezicht moeilijk te begrijpen is. Daarnaast zijn hun relaties met de begeleiders maar ook met familie, andere volwassenen en leeftijdgenoten vaak instabiel en onvoorspelbaar en werken de gebruikelijke begeleidingsmethoden en opvoedingsmethoden niet of zelfs averechts.

Deze training is ontwikkeld om begeleiders kennis en vaardigheden op te laten doen die nodig zijn om effectief te zorgen voor kinderen, jongeren en volwassenen met een verstandelijke beperking die getraumatiseerd zijn als gevolg van het meemaken van nare, overweldigende gebeurtenissen. De deelnemers leren hoe opvoeden en begeleiden met kennis van trauma kan bijdragen aan de veiligheid en de kwaliteit van leven van cliënten.

De training is voor een groot deel ontleend aan een training die in de Verenigde Staten is ontwikkeld door het National Child Traumatic Stress Network (Caring for children who have experienced trauma) en is toepasbaar gemaakt voor de doelgroep van mensen met een verstandelijke beperking die onder de paraplu vallen van een zorgaanbieder.

Voor wie

Begeleiders in de zorg voor kinderen, jongeren en volwassenen met een verstandelijke beperking die te maken hebben met cliënten die als gevolg van seksueel misbruik, mishandeling of andere nare dingen getraumatiseerd zijn en probleemgedrag vertonen. MBO/HBO niveau.

Resultaat

In de training leren opvoeders en begeleiders van mensen met een verstandelijke beperking wat de impact is van trauma op de ontwikkeling en het gedrag van cliënten.

Daarnaast krijgen begeleiders de kennis en vaardigheden die nodig zijn om:

• Gepast te reageren op de gedragsmatige en emotionele uitdagingen van getraumatiseerde cliënten.
• Getraumatiseerde cliënten te helpen gezonde relaties en verbindingen met anderen aan te gaan.
• Voor zichzelf te zorgen en een steunsysteem te ontwikkelen.

Inhoud

Dagdeel 1 start met interactieve kennisoverdracht met betrekking tot trauma en de effecten van trauma op mensen in het algemeen en mensen met een beperking in het bijzonder. Er is aandacht voor de relatie tussen hechting en trauma en de biologische en neurologische reacties zoals vechten,vluchten en bevriezen en hoe dit soort reacties in het gedrag van cliënten te herkennen zijn. Er wordt aandacht besteed aan de basale strategieën die cliënten kunnen helpen te herstellen.

Een veilige omgeving is hierin basaal en cruciaal. Voor veel cliënten is hun omgeving hard en onvoorspelbaar geweest. Er wordt onderscheid gemaakt tussen fysieke en psychische veiligheid. En tussen objectieve veiligheid en veiligheid door de “bril” van iemand met een trauma.

Daarnaast wordt aandacht besteed aan het aangaan, vasthouden en omgaan met de ingewikkelde dynamiek van een begeleidingsrelatie met een cliënt die zijn/haar vertrouwen in andere mensen/volwassenen is kwijtgeraakt.

In dagdeel 2 wordt de impact van trauma op de gedachten, gevoelens en het gedrag van cliënten belicht. Probleemgedrag wordt gezien als het topje van de ijsberg waaronder gevoelens, gedachten en overtuigingen schuilgaan die de cliënt heeft opgeslagen als gevolg van zijn/haar traumatische ervaringen. Vaak wordt in probleemgedrag patronen en relaties uit het verleden herhaald of wordt je als begeleider zo op afstand gehouden

Er worden technieken en vaardigheden geoefend om cliënten te helpen overweldigende emoties en probleemgedrag te begrijpen en te veranderen.

Daarnaast wordt aandacht besteed aan het ontwikkelen van toekomstperspectief met en voor de cliënt. Het is voor cliënten, als gevolg van de verstandelijke beperking maar ook als gevolg van het trauma, heel moeilijk zich voor te stellen dat de klachten en problemen die ze nu ervaren ooit anders zullen zijn en dat het leven ook beter kan worden. Om verder te komen in herstel blijkt dit juist wel een belangrijke factor. Besproken wordt hoe cliënten daarbij geholpen kunnen worden.

Tenslotte is er aandacht voor zelfzorg. Het omgaan met getraumatiseerde cliënten kan een behoorlijke wissel trekken op begeleiders. Uitgeputte en gefrustreerde begeleiders zijn het gevolg. Met behulp van een zelfzorgcheck wordt hierbij stil gestaan en wordt aandacht besteed aan strategieën om dit te voorkomen.

Aanpak

Van de deelnemers wordt verwacht dat zij tijdens de bijeenkomsten bereid zijn hun eigen handelen ter discussie te stellen en door middel van rollenspellen bereid zijn hun eigen grenzen te verleggen met betrekking tot het praten over deze problematiek die voor velen ook aan de eigen geschiedenis zal raken.

Bij aanvang van de training wordt relevante literatuur uitgereikt. Aanbevolen wordt ook het boek: “Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders” van L. Coppens en C. van Kregten (BSL, 2012).

Overige informatie

De training vindt plaats op 14 oktober 2024 van 9.30 tot 16.30 uur in Utrecht.

De kosten bedragen € 410,00 inclusief koffie/thee, lunch en deelnemersmateriaal.

De training wordt gegeven door Aafke Scharloo, orthopedagoog, klinisch psycholoog, supervisor, trainer en adviseur. Ze werkt sinds 1979 met mensen met een verstandelijke beperking in verschillende functies. Sinds een aantal jaar is ze zelfstandig gevestigd op het gebied van mensen met een verstandelijke beperking, (seksuele) mishandeling en trauma.Ze ondersteunt zorgaanbieders in begeleidings- en behandelingstrajecten van mensen met een verstandelijke beperking die als gevolg van meegemaakte gebeurtenissen getraumatiseerd zijn. Daarnaast maakte zij deel uit van de verhoorderpool van de LDM (Service bureau van de landelijke politie diensten) die in opdracht van politiekorpsen mensen met een verstandelijke beperking ondersteunt met betrekking tot zedenzaken. Ze is hiertoe in Nederland geschoold door de voormalige rechercheschool en opgeleid door The American Professional Society Against Child Abuse and Neglect (APSAC) waar zij de opleiding tot Forensic Interviewer volgde.

Deze training is zeer geschikt om in-company te organiseren binnen uw organisatie voor teams die met getraumatiseerde mensen met een verstandelijke beperking te maken hebben.